વાર્તા વિભાગ

૧૯૬૫ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધની ૫૦મી વર્ષગાંઠે ધારણા મુજબ જય-પરાજયની કથાઓ અને વિશેષ હેવાલ ન્યૂઝ ચેનલો અને અખબારોના પાના પર ચમક્યો, પણ અફસોસ કે કચ્છની રણ સરહદે સરદાર ચોકી પરના નાપાક લશ્કરી આક્રમણને મર્યાદિત સંખ્યાના આપણા પોલીસ કર્મીઓએ જવાંમર્દીથી મારી હઠાવીને સર્જેલા ઇતિહાસને કોઇએ વિગતે યાદ કર્યો નથી.છતાં દુશ્મનના છક્કા છોડાવી દેતો ઇતિહાસ સર્જાયો એની સળંગ કથા વાંચવા બ્લોગના મથાળે આપેલ Tab ને ક્લિક કરો.
તેવી જ રીતે અન્ય TOPICS પણ જે તે Tab દબાવવાથી વાંચવા મળશે . 

San Quentin Jail of California

Inside America's biggest death row: Rare look inside California's San Quentin jail where 700 condemned men wait decades to die

• By Khaleda Rahman For Dailymail.com, www.dailymail.co.uk
• December 30th, 2015

Inside America’s biggest death row, more than 700 condemned men are waiting to die.

But no-one has been executed at San Quentin State Prison in Marin County for almost a decade and a $853,000 death chamber built in 2008 has never been used.

For the first time since a federal judge put a halt to all executions in California in 2006 after ruling the state's death penalty was unconstitutional, prison officials allowed reporters inside.

On Tuesday, they were allowed a rare glimpse into the living conditions of some of the country’s most notorious criminals.

There, 725 inmates await a decision on a proposed one-drug execution methods and a vote on whether to scrap the death penalty altogether.

San Quentin State Prison (pictured, reporters inside the East Block on Tuesday) houses 725 of California's condemned prisoners, making it the biggest death row in the country

Condemned inmate Douglas Clark tries to tell his story to reporters touring the Adjustment Center at San Quentin State Prison on Tuesday

‘We are just left on a shelf, and that’s worse than being executed because you’re just waiting to die,’ Robert Galvan told SFGate.

The 42-year-old was sentenced to death in 2013 after murdering his cellmate in a dispute at another California prison, where he had been serving time for ransom and robbery.

Galvan’s sentiment is correct – he and his fellow inmates are more likely to die from natural causes or other means than perish in the execution chamber.

More than 900 killers have been sentenced to death since 1978. Only 13 have been executed but more than 100 have died.

Sixty-nine - most recently Ronald Harold Seaton, 69, in September - have died of natural causes while on death row, and 24 have committed suicide 

Douglas Clark, 67, has languished on death row at San Quentin since 1983. ‘I don’t think I’ll ever live long enough to get out of here,’ he told SFGate.

California has the country's largest number of death row inmates - 747 - who spend an average 17.9 years behind bars. Pictured, a corrections officer holds open the door to condemned row on Tuesday

No-one has been executed at San Quentin since a federal judge put a halt to all executions in California in 2006 after ruling the state's death penalty was unconstitutional

A death row inmate gets some phone time in the East Block, where cells are stacked five tiers high, at San Quentin State Prison

For the first time since capital punishment was halted in California, prison officials allowed reporters a rare glimpse at the living conditions of those on death row. Pictured, one inmate was filmed playing the harmonica in his cell

Douglas Clark, 67, who has been on death row for 33 years for murder, gestures from a cell at the Adjustment Center during a media tour

The ageing criminal, branded one of the ‘Sunset Strip Killers’ for a spate of grim murders in Los Angeles in 1980, spoke to reporters from inside ‘the hole’ – otherwise known as the Adjustment Center, where inmates are held in isolated cells as punishment for bad behavior in the main cell block.

Prison spokesman Lt Sam Robinson said: ‘Currently there are 725 individuals who are housed here at San Quentin on death row.

‘The current death row population in the state of California is about 745, those include women who are housed at another facility.

‘The tour allows the public to have insight into the current conditions on California’s death row.’

He told the Los Angeles Times that the lives of condemned prisoners are similar to other inmates.

Perhaps the most striking difference is that death row inmates occupy their cells alone – and the majority of their time, including meals, is spent there. They are also denied activities enjoyed by other California prisoners – including computer coding classes and theater.

Around 500 men live in the East Block, where five tiers of cells are stacked on top of each other and prisoners are watched by armed officers.  

Serial killer Wayne Ford told the Times that he rarely leaves his cell, not even to shower or exercise.

‘I’ve lost the ability to enjoy being around other people,’ he said.

Screams from inmates locked in cramped cells include complaints about the lack of sunlight, hot water and food – and that inmates were treated like ‘cows and s***’.

According to SFGate, killer Andre Burton screamed: ‘They’re treating us like animals!’

Others shouted: ‘Tell them about the five-minute showers! Tell them about the cold food and the dirty trays!’

Condemned inmate Charles Case spends some of his time on death row typing in his cell in the East Block at San Quentin State Prison

Robert Galvan, who was sentenced to death in 2013 after murdering his cellmate, gets some exercise in the yard in the Adjustment Center

‘We are just left on a shelf, and that’s worse than being executed because you’re just waiting to die,’ Robert Galvan, 42, told reporters

Prisoners complained of poor living conditions during the media tour on Tuesday, including a lack of sunlight, hot water and cold food

However, the prison has taken some steps to better the lives of inmates, including the recent opening of a psychiatric ward for condemned prisoners – the first facility of its kind in the country.

Those in North Segregation are much better off, says Robinson. 'This is where you want to be if you are on death row,' he told SFGate. 

From the yard that sits atop the building, inmates have a spectacular view of the San Francisco Bay. According to the website, Scott Peterson, one of the most infamous inmates at San Quentin, played basketball with fellow prisoners there on Tuesday.

The 43-year-old was sentenced to die for the murder of his pregnant wife Laci in Modesto, California, in 2002.

Peterson may be waiting for his death a while yet. California has the country's largest number of death row inmates - 747 - who spend an average 17.9 years behind bars. So few would argue that California's death penalty provides swift justice.

The Department of Corrections and Rehabilitation is drafting new lethal-injection regulations after Governor Jerry Brown said the state would switch from a three-drug mixture to a single-drug lethal injection.

Some prisoners choose to rarely leave their cells, others pass the time by exercising. Pictured, inmates in the North Segregation yard 

From the yard atop the North Segregation building, some inmates have a spectacular view over the San Francisco Bay

But since capital punishment was placed on pause in the state, more death row prisoners have died of natural causes than have perished in the death chamber. 

No executions have been carried out in California since 2006 after a federal judge ordered an overhaul of the state's procedures for lethal injection. 

San Quentin's state-of-the-art lethal injection chamber, built in 2008 to address the problem, has never been used. And only 16 inmates are eligible to die after exhausting their appeals process. 

As a result, death is not at the forefront of most inmate's minds, according to Charles Crawford.

The 40-year-old, on death row for a 1996 double slaying, said: ‘It’s like an abstract thought, you know what I mean, because it’s not something that happens every day,’ he said.

‘Most of us sit here for years and years without… waiting on the appeals process so it’s not really something that’s at the forefront of your mind.

‘So I’ve been here, they’ve only carried out two executions.

‘It’s almost like it’s not even a real punishment for a lot of people.’ 

Death is not at the forefront of most inmate's minds, according to Charles Crawford (pictured), on death row for a double murder

More than 900 killers have been sentenced to death in California since 1978, but only 13 have been executed. Pictured, an armed guard in one of the prison's towers

The guards in Tower One watch the movement during a media tour at San Quentin State Prison in San Quentin, California, on Tuesday

More death row prisoners have died of natural causes than have perished in the death chamber at San Quentin State Prison since 2006

ધર્મ અને પ્રેમમાં દીવાનગી સારી, પણ ગાંડપણ સારું નથી - મહેન્દ્ર પુનાતર

જિન દર્શન - મહેન્દ્ર પુનાતર

એક રીતે જોઈએ તો સમગ્ર સંસાર એક પાગલખાનું છે. ડાહ્યા માણસો ભાગ્યે જ જોવા મળશે તેમ છતાં સમજદારીનો ક્રમ ઊલટો છે. પાગલોને ડાહ્યા દીવાના લાગે છે પાગલપણ અને ડહાપણની ભેદરેખા બહુ નાજુક અને પાતળી છે. આના કારણે સંસારમાં કોણ ડાહ્યા અને કોણ પાગલ એ સમજવું મુશ્કેલ છે. આ સંસારમાં દરેક માણસ કાંઈકને કાંઈક બાબતમાં પાગલ બનેલો હોય છે. કોઈ પૈસા પાછળ, કોઈ સત્તા પાછળ, કોઈ પ્રેમ પાછળ અને કોઈ પદ અને પ્રતિષ્ઠા પાછળ ઘેલો બનેલો હોય છે. માણસના માથા પર કોઈને કોઈ બાબત અંગે ઝનૂન સવાર થઈને બેઠેલું હોય છે. દીવાનાઓ જન્મતા નથી સંજોગો માણસોને દીવાના બનાવે છે. દીવાનગી માટે અનેક કારણો હોય છે. આમાં પ્રેમ-રૂપ, ઘનનો મોહ, સત્તા લાલસા જુવાનીનો મદ અને સફળતાનું ઘમંડ વગેરે અનેક બાબતો સામેલ છે. હકીકતમાં તો માણસને દીવાના બનવા માટે ખાસ કોઈ કારણની જરૂર પડતી નથી. સફળતા અને નિષ્ફળતા બંને માણસોને દીવાના બનાવે છે ખરું પૂછો તો જિંદગી એટલા માટે જીવવા જેવી લાગે છે કે એમાં દીવાના થવાની અનેક શક્યતાઓ રહેલી છે. માણસને કાંઈ પણ મેળવવા માટે પ્રબળ ઝંખના જાગે ત્યારે સ્થિતિ પાગલ જેવી બની જાય છે. જ્યાં સુધી એ વસ્તુ પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી ચેન પડતું નથી. માણસને અચાનક મહેનત વગર જરૂર કરતા વધુ મળી જાય અને માણસને સખત મહેનત કરવા છતાં કશું મળે નહીં. આ બંને સ્થિતિમાં માણસ સમતુલા ગુમાવી બેસે છે. જે માણસ સુખ-દુ:ખમાં સ્થિર ન રહી શકે. તેમની સ્થિતિ પાગલ જેવી બની જાય છે. ધન, દોલત, સત્તા, સંપત્તિ મળ્યા પછી અહંકારનો પારો ઊંચે ચડે છે. પોતાની જાતને બીજાથી ચડિયાતી માનવા લાગે છે ત્યારે તે ડાહ્યો રહેતો નથી. કોઈ પણ બાબતમાં જ્યારે અતિ આવે છે ત્યારે ગાંડપણની શરૂઆત થઈ જાય છે. જીવનમાં કશું પણ વધુ પડતું ત્યારે મુશ્કેલી ઊભી કરે છે. અતિ ધન, અતિ ક્રોધ, અતિ પ્રેમ અને અતિ ડહાપણ સારું નથી. દરેક વસ્તુ મર્યાદામાં હોય ત્યારે તે સારી લાગે છે. મર્યાદા ઓળંગે છે ત્યારે તે ઉપદ્રવ બની જાય. કેટલાક માણસો વાતવાતમાં બહુ વરસી પડે છે અને વાતવાતમાં બહુ તપી જતા હોય છે. વધુ પડતો પ્રેમ કરતા હોય છે તેઓ વધુ પડતો ક્રોધ પણ કરતા હોય છે. જૈન ધર્મમાં સમ્યકનું બહુ મહતા છે. સમ્યક્નો અર્થ છે. કાંઈ પણ વધુ નહીં, કાંઈ પણ ઓછું નહીં. બધુ સપ્રમાણ. ખાવું-પીવું-ઉંઘવું એ બધામાં સમ્યક્ભાવ હોવો જોઈએ. મર્યાદા અને સંયમપૂર્વકનું જીવન માણસને સંતોષી અને સુખી બનાવે છે. વધુ પડતો ડોળ, દેખાવ અને દંભ પણ માણસને પાગલપણની હદ તરફ ધકેલી દે છે અહં, ઈર્ષા અને અદેખાઈ પણ માણસને પાગલ બનાવે છે. આવી પરિસ્થિતિમાં તે કોઈનું સારું જોઈ શકતો નથી. બીજાની ટીકા નિંદામાં રસ પડે છે. કોઈ બીજાને પોતાનાથી આગળ નીકળી જાય કે કાંઈક વધુ મેળવી જાય તો જલ્યા કરે છે, કંકાસ અને કલહ વધે છે. મતભેદો, મનભેદો અને પૂર્વગ્રહો વધુ ઘેરા બને છે. આ પણ પાગલપણાની જ સ્થિતિ છે. અહં અને ઈર્ષામાં જીદ ભળે છે ત્યારે માણસ સાચું અને સારું જોઈ શકતો નથી અને સમજી શકતો નથી. આવું મિથ્યાભિમાન સમરાગણ સર્જે છે. ઈર્ષા, અભિમાન, અહંકાર અને જીદના કારણે મહાભારત સર્જાયું હતું. દ્રોપદીના કટુ વચનો, દુર્યોધનનો અહંકાર અને દુશાસનની દુષ્ટતાએ પાગલપણું ઊભું કર્યું ન હોત તો મહાયુદ્ધ અને સંહાર થતો અટકાવી શકાયો હોત. સિક્ધદરના માથે આખી દુનિયા જીતવાનું ભૂત ભરાયુ હતું, પરંતુ આખરે કશું હાથમાં આવ્યું નહી. તે જીતીને હારી ગયો હતો. અને ભર યુવાનીમાં જીવન ગુમાવ્યું હતું. આ સિક્ધદરનું પાગલપણું હતું. આપણે દુ:ખભરી ગેરસમજણો વર્ષોના વર્ષો સુધી ચાલવા દઈએ છીએ. નકામા ઝઘડાઓ સળગતા રાખીએ છીએ, અહંકાર અને જિદ છોડતા નથી, વાંકુ પડ્યું હોય તેની સાથે સમાધાન કરતા નથી, સુમેળ સાધવાનો પ્રયાસ કરતા નથી અને જનમ જનમના વેર બાંધી લઈએ છીએ. આ પાગલપણું નથી તો બીજું શું છે? આપણે નાહકની તુચ્છ વસ્તુઓ માટે ખુવાર થઈ જઈએ છીએ. જે માણસ પ્રભુ ભક્તિ અને સ્મરણમાં દીન દુ:ખીઓની સેવામાં અને પરમાર્થના કાર્યોમાં દીવાનો બને તો એ ડહાપણ છે. દીવાના અનેક પ્રકારના હોય છે. રામકૃષ્ણ પરમહંસ એવા દીવાના હતા કે એક હાથમાં ગંગાજળ અને બીજા હાથમાં વિષ રાખીને તપશ્ર્ચર્યા કરતા હતા જેથી સ્થિતપ્રજ્ઞ રહી શકાય. સરમદ એવો દિવાનો હતો તે નિર્વસ્ત્ર ફરતો હતો. ઔરંગઝેબે તેને શૂળી પર લટકાવી દીધો હતો. તેણે નિર્વસ્ત્ર રહેવાનું કારણ બતાવ્યું હતું કે કપડા તો એબ છૂપાવવા માટે પહેરવામાં આવે છે. મારામાં કોઈ એબ નથી તો હું કપડાં શા માટે પહેરું? ઔરંગઝેબ સરમદને સમજી શક્યો નહીં. સરમદની આ દીવાનગી હતી અને ઔરંગઝેબનું ગાંડપણ હતું. નરસિંહ મહેતા અને મીરાબાઈ પણ દીવાના હતાં. પ્રભુ ભક્તિ કાજે તેમણે દીવાનગી ધારણ કરી હતી. આ દીવાનગીમાં તેમને ઘણું સહન કરવું પડ્યું હતું. નરસિંહ મહેતાને લોકોએ નાત બહાર મૂક્યા હતા અને મીરાબાઈને ઝેરનો કટોરો લેવો પડ્યો હતો. પરંતુ તેઓ તેમના ધ્યેયમાંથી વિચલિત થયા નહોતા. પ્રભુને પામવાનો આ તલસાટ હતો. એક અનોખું સમર્પણ હતું. ગાંધીજી જુદી કક્ષાના રાજકીય મહાનુભાવ હતા, પરંતુ કોઈ દીવાનાની યાદી કરવા બેસે તો તેમનું નામ પ્રથમ મૂકે. કારણ કે તેમણે સુખ વૈભવના બધા લક્ષણોનો ત્યાગ કરીને માત્ર લંગોટી ધારણ કરી હતી. જેઓ વચનને વળગી રહે, ધ્યેય માટે ખુવાર થાય, અનેક પ્રલોભનો છતાં પ્રમાણિક અને નિષ્ઠાવાન બની રહે તે પાગલ નહીં તો બીજું શું? લાલબહાદુર શાસ્ત્રી આવા પાગલ હતા. વડા પ્રધાન પદ સહિત અનેક મોટા હોદ્દાઓ પર તેઓ રહ્યા હતા. આમ છતાં તેમની પાસે પોતાનું મકાન નહોતું કે કશી સંપત્તિ નહોતી. હાલના રાજકારણીઓ તો સ્થળ અને સમય પ્રમાણે રંગ બદલે છે. જેઓ બોલીને તુરત ફરી જાય છે. જેમને કોઈ શરમ કે લાજ નથી. આવા ભ્રષ્ટાચારના યુગમાં કોઈ સાચો નેતા દેશ માટે ફના થાય તો આપણે તેને શું કહીએ? સમાજ જીવન અને રાજકારણ આજે દંભના આંચળા હેઠળ ઢંકાયેલુ છે. આમાં માણસ જેવો છે તેવો દેખાતો નથી. સત્તાએ માણસોને જેટલા પાગલ બનાવ્યા છે. એટલા કોઈએ બનાવ્યા નથી. આજના યુગમાં સત્તાની સાથે પૈસાનું પ્રભુત્વ વધ્યું છે. પૈસાના તોરમાં માણસ સમૂળગો બદલાઈ ગયો છે. ‘નાણા વગરનો નાથીયો નાણે નાથાલાલ’ કહેવત મુજબ પૈસાથી માણસ પૂજાવા લાગે છે. ગાંડામાં ગાંડો માણસ પૈસો થતા ડાહ્યો ગણાવા લાગે છે. પૈસાનો ચળકાટ અને રણકાર અનોખો છે. પૈસા ડાહ્યાને દીવાના અને દીવાનાને ડાહ્યા બનાવી નાખે છે. આજે આખી દુનિયા પૈસા પાછળ પાગલ છે અને પાગલ માણસો પણ આપણે ધારીએ છીએ તેટલા બધા પાગલ કદી હોતા નથી. તેમના પાગલપણામાં પણ ડહાપણ હોય છે. ગમે તેવો માણસ પણ મુશ્કેલી અને ભય આવે ત્યારે ડાહ્યો ડમરો બની જાય છે. જર્મન કવિ ગેટે કહ્યું છે કે આખું વિશ્ર્વ પાગલોથી ભરેલું છે. તેમને પાગલખાનામાં શોધવાની જરૂર નથી. ડાહ્યા અને શાણા માણસો પણ કેટલીક વખત ગાંડપણ પર ઉતરી જતા હોય છે. સત્તા, ધન અને પદ માણસને બહેકાવી નાખે છે. તેમને સાચું સાંભળવું ગમતું નથી. માત્ર ખુશામત અને પ્રશંસા પસંદ છે. આવા માણસોના ગમે તેવા ઉચ્ચારણો લોકો સહી લે છે કોઈ એમને કહેશે નહીં કે આવી ગાંડીઘેલી વાત કરો નહીં. ઉલટાનું કહેશે સાહેબ તમારી વાત સો ટકા સાચી છે. આ દુનિયાદારીની રીત છે. આટલી સીધી સાદી વાત ન સમજનાર સોક્રેટિસને ઝેરનો પ્યાલો પીવો પડ્યો. ઈસુને વધસ્થંભ પર ચડવું પડ્યું, મહાવીરના કાનમાં ખીલા ઠોકાયા અને ગાંધીજીને ગોળીએ દેવાયા. સત્યના રાહ પર ચાલનારા માણસોને દુનિયાએ કદી સહન કર્યા નથી. ધન, સંપત્તિ, સત્તા માયાવી તત્ત્વો છે. તે હંમેશા કોઈના રહ્યા નથી. રાજાને રંક બની જતા વાર લાગતી નથી. સત્તાનું સિંહાસન હવાના એક ઝોકામાં ઉથલી પડે છે. આ બધું સમજવા છતાં માણસ તેને મેળવવા વ્યર્થ ફાંફા મારી રહ્યો છે. ધર્મ અને પ્રેમમાં દીવાનગી સારી છે, પણ ગાંડપણ સારું નથી. ગાંડપણ અને ઝનૂને ધર્મને સાચા અર્થમાં ધર્મ રહેવા દીધો નથી. હૃદય જો ધર્મથી રંગાયેલું હશે તો બહારના બીજા કોઈ રંગની જરૂર નથી. માણસને માણસ બનાવે એ જ સાચો ધર્મ.

પ્રેમ જીવનનું અમૃત: બંધન અને મુક્તિ - મહેન્દ્ર પુનાતર

ભગવાન મહાવીરના વચનો છે પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે પ્રેમ, દયા અને કરુણા રાખો. દરેકને પોતાનો જીવ વહાલો છે. કોઈ પણ જીવની હત્યા એ આપણી હત્યા છે. સામે ઊભેલો જીવ કોઈ બીજો નથી આપણા આત્માનું જ સ્વરૂપ છે. અહીં આપણે પ્રેમ શું છે તે સમજવાનો પ્રયાસ કરીએ. ભગવાન મહાવીરે પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે પ્રેમ રાખવાનું કહ્યું છે, કારણ કે જ્યાં પ્રેમ હોય તો અહિંસા અસંભવિત બની જાય. આપણે જેને પ્રેમ કરીએ તેને દુ:ખ પહોંચાડી શકીએ નહીં. પ્રેમ હોય ત્યાં ક્રોધ, લોભ કે સ્વાર્થ પણ રહે નહીં. પ્રેમ એ જીવનનું અમૃત છે. ધન વગર માણસ જીવી શકે પણ પ્રેમ વગરનું જીવન શુષ્ક બની જાય. માણસના તમામ સંબંધો પ્રેમ પર આધારિત છે. પ્રેમમાં સ્વાર્થ આવે ત્યારે પ્રેમ રહેતો નથી પણ સોદો બની જાય છે. પ્રેમ બંધન પણ છે અને મુક્તિ પણ છે. સાધારણ રીતે આપણે જે પ્રેમને જાણીએ છીએ તે એક બંધન છે. તેને પ્રેમ કહેવાનું વ્યર્થ છે. પ્રેમનું બંધન અપેક્ષાઓથી નિર્મિત થાય છે. આપણે સામાન્ય રીતે જ્યારે કોઈને પ્રેમ કરીએ છીએ ત્યારે સામે કાંઈક મેળવવાની ઈચ્છા હોય છે. આમાં પ્રેમ સાધન છે સાધ્ય નહીં. આમાં સમગ્ર નજર મેળવવા પર હોય છે અને દેવાનું ગૌણ બની જાય છે. લેવામાં જેટલો રસ રહે છે તેટલો દેવામાં રહેતો નથી. આમાં આપ્યા વગર પ્રેમ મળી જાય તો સોનામા સુગંધ, પણ એવું બને નહીં. પ્રેમ જ એક એવી વસ્તુ છે જે આપ્યા વગર મળતી નથી. મનુષ્યનો સ્વભાવ છે કે કશું આપવું નથી અને બધું મેળવી લેવું છે, પણ પ્રેમ એવી ચીજ છે જેટલા પ્રમાણમાં આપો તેટલા પ્રમાણમાં મળે. પ્રેમમાં આપણી આકાંક્ષા માત્ર મેળવવાની જ હોય અને આપવાનું બિલકુલ મન ન થાય તો કશું હાથમાં આવતું નથી. કશું મેળવવા માટે જ્યારે પ્રેમ થતો હોય છે ત્યારે તે માત્ર સોદો બનીને રહી જાય છે. આવો પ્રેમ માત્ર દેખાવ બની જાય છે અને સોદામાં તો ઓછું આપીને વધુ મેળવવાનો પ્રયાસ હોય છે. પ્રેમ જ્યારે ધંધાનું, લેવડદેવડનું સ્વરૂપ ધારણે કરે છે ત્યારે સ્વાર્થ અને લોભ ઊભો થવાનો અને છેવટે તેનું પરિણામ રાગદ્વેષમાં આવે છે. આમાં કેટલું આપવું પડ્યું તેનો જ વિચાર આવે છે. સામે કેટલું મળ્યું તેના તરફ નજર જતી નથી. આ પ્રકારનો પ્રેમ હોય ત્યારે બંને જણ લેવામાં ઉત્સુક હોય છે. દેવામાં બિલકુલ રસ પડતો નથી. આ પ્રકારનો પ્રેમ કરનારા માણસોને એમ લાગે છે કે તે બીજા માટે પ્રેમ વરસાવી રહ્યો છે, પણ એટલા પ્રમાણમાં સામે પ્રતિભાવ મળતો નથી. હું આના માટે આટલું બધું કરી રહ્યો છું પણ તેને મારી કાંઈ પડી નથી એવી ફરિયાદો વારંવાર આપણને સાંભળવા મળે છે, પણ તમારો પ્રેમ સામા માણસ સુધી કેમ પહોંચતો નથી તે અંગે કદી વિચાર કર્યો છે કે? આનો અર્થ એ થયો કે તમારા દિલમાં સાચો પ્રેમ નથી. તમારી પાસે જે નથી તે તમે બીજાને કેવી રીતે આપી શકો? પ્રેમ વહાવવા માટે પ્રેમપૂર્ણ બનવું પડે. માનો પ્રેમ હંમેશાં નિર્વ્યાજ હોય છે, પણ મા એમ વિચારે કે મેં દીકરાને માટે આટલું બધું કર્યું, પણ મને શું મળ્યું? પત્નીને એમ થાય કે મેં પતિ માટે શું નથી કર્યંુ અને બદલામાં શું પ્રાપ્ત થયું? જે માણસ એમ વિચારે છે કે આમાં મને શું મળ્યું તો નિશ્ર્ચિત માનજો કે તેણે પ્રેમ કર્યો નથી, પણ ઉપરછલ્લો સંબંધ નિભાવ્યો છે, કર્તવ્ય અદા કર્યંુ છે, ફરજ બજાવી છે. કર્તવ્ય અને ફરજ એ પ્રેમ નથી એક જવાબદારી છે, જ્યારે દૃષ્ટિ મેળવવા પર હોય ત્યારે પ્રેમ પ્રગટ થતો નથી. અપેક્ષાયુક્ત પ્રેમ છેવટે બંધન બની જાય છે. અપેક્ષાઓ, ઈચ્છાઓ પૂર્ણ થતી નથી ત્યારે ખટરાગ ઊભો થાય છે અને પ્રેમના આ કહેવાતા સંબંધો તૂટી જાય છે. આમાં દુ:ખ અને પીડા સિવાય બીજું કશું નિષ્પન્ન થતું નથી. એક બીજા પ્રકારનો પ્રેમ છે જેમાં લેવડદેવડ નથી. કોઈ અપેક્ષા નથી, સ્વાર્થ નથી, લોભ નથી. જેમાં દેવાની જ વાત છે. લેવાનો કોઈ પ્રશ્ર્ન નથી. પોતાની પાસે જે કાંઈ છે તે બીજાના માટે ન્યોછાવર કરવાની જ ઉત્સુકતા હોય છે. આપણે કોઈને ચાહીએ અને તેની પાસેથી કશું મેળવવાનો જ ભાવ હોય તો તે એક બંધન છે અને સમગ્ર ધ્યાન દેવા પર હોય, ત્યાગ પર હોય, કશુંક કરી છૂટવા પર હોય તો તે એક મુક્તિ છે. આવો પ્રેમ સુગંધમય બને છે. પ્રભુ માટે પણ આપણો પ્રેમ એવો હોવો જોઈએ. પ્રભુને આપણે કહીએ કે પ્રભુ મારે તારી કૃપા સિવાય બીજું કશું જોઈતું નથી. તે મને પર્યાપ્ત આપ્યું છે. પ્રભુએ તો આપણને ઘણું બધું આપ્યું છે, પણ જે આપણને મળ્યું છે તેના તરફ નજર જતી નથી, પણ જે વસ્તુ આપણાથી દૂર છે તેના તરફ મન લલચાયા કરે છે. કાંઈક ને કાંઈક સુખ તો દરેક માણસ પાસે છે, પણ તેનો આનંદ માણતા આપણને આવડતું નથી. પ્રેમમાં માગ નથી. અપેક્ષા નથી, ઈચ્છા નથી, લાલસા નથી તો દુ:ખ પીડાનું કોઈ કારણ નથી. જ્યારે મન આપવામાં ઉત્સુક હોય અને કોઈ તેનો સ્વીકાર કરે ત્યારે અપાર આનંદ ઊભો થાય છે. જેમનું ધ્યાન માત્ર લેવા પર છે તેમનો ભીક્ષાભાવ વધતો જાય છે. ભીખારીને કદી સંતોષ થતો નથી. તે મળવા છતાં કદી કોઈનો આભાર માની શકતો નથી. તેને જે મળે છે તે ઓછું લાગે છે અને તેનો હાથ હંમેશાં લાંબો જ રહે છે. જીવનનો ક્રમ છે માગીએ તે મળે નહીં અને ન માગીએ તે દોડતું આવે. આપણે જ્યારે કાંઈ કોઈને આપીએ ત્યારે મન ઉદાર હોવું જોઈએ. આપ્યા પછી અફસોસ અને કચવાટ થાય તો તેનું સારું પરિણામ ઊભું થતું નથી. આ અંગે એક કથા બોધરૂપ છે. એક ભિક્ષુક રાજમાર્ગ પર ઊભો હતો અને ત્યાં સામેથી રાજાનો સુવર્ણ રથ આવતો જોયો. તેની ખુશીનો પાર રહ્યો નહીં. તેને થયું આજે દળદર ફીટી જશે. બે-ચાર સોનામહોર મળી જશે. રાજાનો રથ તેની પાસે આવીને ઊભો રહ્યો અને રાજા રથમાંથી ઊતરીને તેની પાસે આવ્યા અને હાથ લાંબો કરીને ઊભા રહી ગયા. આ તો લેવાના દેવા થયા. રાજાનો હાથ પાછો ઠેલાય નહીં. ભિક્ષુકનો હાથ થેલીમાં ગયો. તેમાં મુઠ્ઠીભર ચોખા હતા, પરંતુ આપવા માટે જીવ ચાલ્યો નહીં. રાજા હાથ પ્રસારીને ઊભો હતો. કાંઈક આપવું પડશે. ભિક્ષુકનું મન કચવાઈ રહ્યું હતું. મથામણ પછી તેનો હાથ બહાર નીકળ્યો. તેમાં ચોખાનો એક દાણો હતો તે રાજાના હાથમાં મૂકી દીધો. રાજા આ પછી ચાલ્યો ગયો. ભિક્ષકનું મન દુ:ખી દુ:ખી થઈ ગયું. તેને થયું કે ગરીબની ખીચડીમાંથી રાજાએ એક દાણો છીનવી લીધો. આવું વિચારતો વિચારતો તે ઘેર આવ્યો અને થેલી થાળીમાં ઠાલવી તો મુઠ્ઠીભર ચોખામાં એક સોનાનો દાણો હતો. ભિક્ષુક આ જોઈને દિગ્મૂઢ થઈ ગયો અને ભારે અફસોસ થયો. તેને થયું કે મેં આખી થેલી રાજાના હાથમાં કેમ ઠાલવી ન દીધી. કોઈને કાંઈ આપીએ તેમાં પ્રેમ ન હોય, મજબૂરીથી આપીએ, કર્તવ્ય નીભાવવા આપીએ તો તેમાં કશી બરકત રહેતી નથી. તેમાં આનંદ આવતો નથી. પ્રસન્નતા રહેતી નથી. પ્રેમમાં પણ જ્યારે માત્ર કર્તવ્ય અને ફરજ નિભાવવાનો ખ્યાલ આવે છે ત્યારે સાચો પ્રેમ રહેતો નથી. પ્રેમમાં સેવા અને સમર્પણ ન હોય તો એ માત્ર દેખાવ બની જાય છે. પ્રેમનો એ જાદુ છે. માગો તો કશું મળે નહીં અને ન માગો તો બધું દોડતું આવે. પ્રેમનો ત્રીજો ભાવ અને ત્રીજી અવસ્થા પરમ અવસ્થા છે. તેના સુધી પહોંચવાનું માણસનું ગજું નથી. આમાં લેવાનો કે કશું મેળવવાનો તો સવાલ નથી, પરંતુ કશો આપવાનો પણ પ્રશ્ર્ન રહેતો નથી. આમાં આપવા અને લેવાની વાત ગૌણ બની જાય છે. એમાં તો અપાર કરુણા વહે છે. આવો કરુણાસભર માણસ જ્યાંથી પણ પસાર થાય ત્યાં પ્રેમના પુષ્પો ખીલી ઊઠે છે અને તેની સુગંધ ચોમેર પ્રસરે છે. આવા પ્રજ્ઞ પુરુષોની છાયામાં આપણને બધું મળી રહે છે. પરમાત્માનું સાંનિધ્ય આવું છે. પ્રેમની આ ધારા વહેતી રહે છે અને તેનો એક યા બીજી રીતે આપણને સાક્ષાત્કાર થતો રહે છે. એક પ્રેમ છે શરીરનો, બીજો પ્રેમ છે મનનો અને ત્રીજો પ્રેમ છે આત્માનો. આ ત્રીજો પ્રેમ શુદ્ધ અને આત્મિ છે. એમાં કશું કરવાનું નથી. કરુણાસભર વહેવાનું છે. આ પ્રેમ જ આપણને પરમાત્મા સુધી પહોંચાડી શકે છે.

Photographs of 2015

From a cowardly lion to a real-life incredible hulk, the stunning images that feature in the photographs of 2015

• By Corey Charlton For Mailonline, www.dailymail.co.uk
• December 17th, 2015

A lion climbing a tree to escape a herd of buffalo, a bodybuilder who injects himself with oil and a man abseiling into a lava lake are some of the incredible moments captured on camera this year.

Compiled by Barcroft Media, the stunning photographs showcase the diversity of our natural world and the remarkable people who live in it.

The world's biggest pit bull Hulk - who weighed in at 175lbs - took the internet by storm when he was pictured perched on the sofa next to owner Marlon Grennan and three-year-old son Jordan.

And the heat was on for adventurer Sam Cossman who journeyed to the precipice of the most active lava lake in the world - which bubbles away on the remote island of Ambrym in Vanuatu.

Elsewhere, limbo dancer Shemika Charles managed to limbo under an SUV, and 18-year-old Adrianne Lewis put her money where her mouth was when she unleashed her record-breaking four inch tongue.

Some of the year's most dramatic weather photography is also included, such as a supercell cloud whirling against a blood orange sunset in Texas - to Mount Etna erupting as lightning crackles in the sky.

The selection also features mind-blowing animal interactions, including an elephant that found itself in deep water when its trunk was bitten by a crocodile, and a moving portrait of an armed guard protecting the world's only remaining male northern white rhino.

Romario dos Santos Alves, a Brazilian bodybuilding enthusiast, modelled himself on the Incredible Hulk and risked his life injecting oil into his arms

Adrianne Lewis, 18, from Twin Lake, Michigan, believes she has the world's longest tongue. It measures a whopping 4 inches

Adventurer Sam Cossman abseils towards a huge lava lake in Vanuatu wearing a custom built industrial proximity heat suit

A terrified lion clings to a tree as a herd of angry buffalo wait below. The stunning picture was taken on March 4, in the Maasai Mara, Kenya

Kaya Sesser was born without legs but it didn't stop her becoming a successful model and sports personality. Here the 22-year-old poses on a skateboard at a park in California

A turbocharged off-road vehicle performs a death-defying leap through the second storey of a derelict building

Left, statuesque model Lauren Williams is making high strides as the woman with the longest legs in America measuring a whopping 49 inches. Right, an image of Pixee Fox, 25, after she had six ribs removed to look like a cartoon character

Left, statuesque model Lauren Williams is making high strides as the woman with the longest legs in America measuring a whopping 49 inches. Right, an image of Pixee Fox, 25, after she had six ribs removed to look like a cartoon character

Tham Khoun Xe, in Laos, has a verdant forest inside a huge collapsed cave system, offering a stunning one-day kayak trip

A tiny colourful frog, photographed in Indonesia, hitches a ride on the back of a bright yellow snail

Canadian Jonathan Pitre, 14, has blisters covering his body because of Epidermolysis Bullosa - a condition that makes his skin so delicate it falls away at the slightest knock

Young cage fighter Valery Bystritskii, 10, puts a fellow student into a lock at Bunny's Gym in July 2015 in Winchester, Tennessee

Ashley Kurpiel, 32, suffers from Fibrodysplasia Ossificans Progressiva, a genetic condition that turns muscles into bone. It has claimed her right arm, the movement in her leg, and is slowly paralysing her

A lion rears up on its back legs to make a kill in Kruger National Park, South Africa - while several carloads of stunned tourists watch

An 175lb dog called Hulk poses with Marlon and Jordan Grennan at the Dark Dynasty K9s facility on February 22 in New Hampshire

Sudan, the world's last remaining male white rhino, is walked by guards at his home in Ol Pejeta Conservancy, Kenya. His imminent death has sparked concerns the species will die out with him

Left, model Melanie Gaydos hit the big time despite suffering from a rare genetic condition leaves her hair, teeth and skin undeveloped. Right,

A man and his pet dog in Malta perform a hilarious synchronized dive while swimming at a local water hole on the island

Miraj, 11, is photographed working at a tannery without any safety equipment in Dhaka, Bangladesh

A green tree frog, photographed in Indonesia in January, attempts a pull-up on a tiny tree branch using his legs

A supercell cloud mushrooms against a blood orange sunset in this remarkable picture, taken in Bledsoe, Texas in May

World record-holding limbo queen Shemika Charles believes she has become the first person to shimmy under a car in New York earlier this year

Lightning bolts illuminate the sky in a near-Biblical composite image made up of dozens of photographs in Johannesburg, South Africa

Dwarf basketball player Jahmani Swanson plays ball with friends in Brooklyn, New York. The 4ft 5in ace is known as the Michael Jordan of dwarves

A helpless surfer wipes out on a colossal 12metre-high wave while trying to surf the dangerous wall of water in Maui, Hawaii

Left, gigantism-sufferer Joelison Fernandes da Silva, 29, poses for a photograph with his girlfriend Evem Medeiros, 21, in Assuncao, Brazil. Right, Bhupen Chandra Das, from Assam, India, attempts a world record for inserting needles in his face

Left, gigantism-sufferer Joelison Fernandes da Silva, 29, poses for a photograph with his girlfriend Evem Medeiros, 21, in Assuncao, Brazil. Right, Bhupen Chandra Das, from Assam, India, attempts a world record for inserting needles in his face

Eda Maybury, 25, shows off her pole-dancing skills at her home in Missouri, a sport she took up despite her 260lb frame

This breathtaking view of a volcanic eruption at Mount Etna's Vorgaine crater on December 3 in Sicily also made the cut

Zuly Sanguino applies blusher at her home in Bogota, Colombia. The 25-year-old has no arms or legs due to a rare genetic condition and endured horrific bullying at school

A crocodile is lifted out of the water by a bull elephant in the Sabi Sands Game Reserve, South Africa, after biting off more than he can chew

Jaspreet Singh Kalra, from Ludhiana, India, demonstrates his astonishing hyper-flexibility by winding his arms around his back and wrapping them around his waist